روانشناسی ورزشی مطالعه چگونگی تأثیر عوامل روانی بر ورزش، عملکرد ورزشی و فعالیت‌های بدنی است. تاثیر روانشناسی در ورزش یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت ورزشکاران در زمینه‌های مختلف است. روانشناسی در ورزش عبارت از مطالعه عوامل روانی و روحی ورزشکار است. روانشناسان ورزشی بررسی می‌کنند که چگونه شرکت در ورزش می‌تواند سلامت و تندرستی را بهبود ببخشد. آن‌ها همچنین به ورزشکاران کمک می‌کنند تا از روانشناسی برای بهبود عملکرد خود استفاده کنند.

ارائه بهترین عملکرد به‌عنوان یک ورزشکار چیزی فراتر از آمادگی جسمانی است. روانشناس ورزشی تنها با ورزشکاران نخبه سروکار ندارند؛ بلکه به افراد غیرورزشکار کمک می‌کند تا یاد بگیرند چگونه از ورزش‌کردن لذت ببرند و به یک برنامه ورزشی پایبند باشند. این افراد از ورزش برای بهبود زندگی و رفاه ذهنی مردم استفاده می‌کنند. در این مقاله در هوش سلامت به بررسی روانشناسی ورزشی خواهیم پرداخت.

روانشناسی ورزشی چیست؟

روانشناسی ورزشی به چگونگی تلاقی فعالیت بدنی و سلامت ذهنی می‌پردازد. روانشناسان ورزشی با اولویت‌دادن به آمادگی ذهنی به ورزشکاران کمک می‌کنند تا سطح بالایی از عملکرد را ارائه دهند. به عبارتی، روانشناسی در ورزش عبارت از مطالعه عوامل روانی تأثیرگذار بر عملکرد ورزشی و چگونگی تأثیر ورزش بر سلامت روانی و جسمی ورزشکاران است. محققان در این زمینه بررسی می‌کنند که چگونه می‌توان از روانشناسی برای بهینه‌سازی عملکرد ورزشی استفاده کرد و چطور می‌توان از ورزش برای بهبود خلق‌وخو و کاهش سطح استرس استفاده کرد.

روانشناسان ورزشی راهبردهای شناختی و رفتاری را به‌منظور بهبود تجربیات، عملکرد و سلامت روان را برای کمک به ورزشکاران در هنگام شرکت در ورزش آموزش می‌دهند. آن‌ها می‌توانند به افزایش انگیزه، مدیریت استرس، کنترل اضطراب و برطرف‌کردن مشکلات ذهنی ورزشکاران کمک کنند. روانشناسان ورزشی همچنین می‌توانند به توان‌بخشی، تیم‌سازی، فرسودگی یا تغییر شغل ورزشکاران کمک کنند. حیطه شغلی روانشناسی ورزشی تنها محدود به ورزشکاران نیست. روانشناسان ورزشی می‌توانند با مربیان، والدین، مدیران، متخصصان تناسب‌اندام، مجریان، سازمان‌ها و افرادی که به تمرینات روزمره می‌پردازند نشان دهند چگونه می‌توان از ورزش برای بهبود زندگی و رشد روانی استفاده کرد.

انواع روانشناسان ورزشی

در مبحث روانشناسی ورزشی و تاثیرات آن، لازم است با انواع روانشناسان ورزشی آشنا شوید که عبارتند از:

۱. روانشناس ورزشی تربیتی

روانشناس ورزشی آموزشی به مراجعین آموزش می‌دهد که چگونه از مهارت‌های روان‌شناختی به طور مؤثر برای افزایش عملکرد ورزشی و مدیریت عوامل ذهنی در ورزش استفاده کنند. این مهارت‌ها در روانشناسی ورزشی می‌توانند شامل هدف‌گذاری، تصویرسازی، خودآگاهی و مدیریت انرژی باشند.

۲. روانشناس ورزشی بالینی

روانشناس ورزشی بالینی با ورزشکارانی سروکار دارد که با مشکلات سلامتی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات تغذیه و سوءمصرف مواد دست‌وپنجه نرم می‌کنند. آن‌ها از استراتژی‌های روانشناسی ورزشی و روان‌درمانی استفاده می‌کنند و به ورزشکاران کمک می‌کنند تا سلامت روان و عملکرد فیزیکی خود را به طور همزمان بهبود ببخشند. روانشناس بالینی ورزشی برای فعالیت در این حوزه نیازمند تحصیل در مقطع دکتری روانشناسی بالینی یا مشاوره است.

تاثیر روانشناسی در ورزش

روانشناسی ورزشی می‌تواند به ورزشکارانی که تمام سطوح (حرفه‌ای یا تفریحی) فعالیت می‌کنند، کمک کند تا عملکرد خود را بهبود ببخشند. موضوعات رایج و نقاط تمرکز در روانشناسی ورزشی شامل هدف‌گذاری، توجه، انگیزه، مهارت مقابله، کارگروهی، رهبری و فرسودگی و… است. روانشناسی ورزشی برای افراد که به دنبال افزایش و بهبود عملکرد فیزیکی خود هستند، حتی اگر ورزشکار یا مربی نباشند نیز مفید است. در ادامه به تاثیر روانشناسی در ورزش می‌پردازیم:

۱. هدف‌گذاری و دستیابی به اهداف

هدف‌گذاری و دستیابی کلیدی برای عملکرد مطلوب در فعالیت‌های ورزشی به‌ویژه هنگام رقابت در سطوح بالاتر محسوب می‌شود. بر اساس تئوری‌های مربوط به هدف‌گذاری، اهدافی که ماهیت چالش‌برانگیز و خاص دارند، به‌احتمال زیاد باعث بهبود عملکرد می‌شوند. به همین دلیل، اهداف فردی و تیمی یکی از مهم‌ترین اجزای روانشناسی ورزشی هستند.

اهداف تیکی به‌ویژه در ورزش‌های حرفه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ زیرا به هم‌تیمی‌ها کمک می‌کند تا باهم هماهنگ شوند و تأثیر کلی بیشتری بر بهبود عملکرد تیم داشته باشند. از جمله تکنیک‌های هدف‌گذاری در روانشناسی ورزشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصاحبه‌های انگیزشی برای برانگیختن و ایجاد انگیزه
• تعیین اهداف SMART (مشخص، قابل‌اندازه‌گیری، قابل‌دستیابی، مرتبط و محدود به زمان)
• کمک به تیم برای کار در جهت اهداف جمعی برای افزایش همکاری و هماهنگی
• استفاده از مداخلات CBT برای کمک به ورزشکاران برای بهبود انگیزه
• تشویق مربیان برای حفظ انگیزه ورزشکاران با استفاده از تمجید و بازخورد مثبت
• بهبود اعتماد ورزشکاران به مهارت‌های خود (خودکارآمدی)
• نوشتن اهداف (می‌تواند به بهبود نرخ موفقیت کمک کند

همچنین بخوانید: تأثیر ورزش بر زندگی فردی و اجتماعی

۲. روانشناسی ورزشی؛ افزایش توجه و تمرکز در ورزش

ورزش به سطح بالایی از تمرکز نیاز دارد. تمرکز بر روی مهم‌ترین بخش‌های بازی حتی زمانی که حواس‌پرتی‌های متعددی از جمله شلوغی، فریادزدن و حرکات دیگر وجود دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. در روانشناسی ورزشی به ورزشکاران مهارت‌هایی آموزش داده می‌شود که به طور همزمان به انواع نشانه‌ها، سیگنال‌ها و موقعیت‌ها پاسخ دهند. بسیاری از مهارت‌هایی که توسط روانشناس ورزشی برای کمک به ورزشکاران برای بهبود تمرکز استفاده می‌شوند، از نظریه‌های شناختی برگرفته شده‌اند. این مهارت‌ها به شرح زیر هستند:

• کمک به ورزشکاران جهت بهبود توانایی در ردیابی نشانه‌های متعدد و معطوف کردن تمرکز به بیرون
• آموزش به ورزشکاران درمورد چگونگی تغییر تفکرات منفی به روش‌هایی که توانایی آن‌ها را برای تمرکز بر نشانه‌های خاص بهبود می‌بخشد.
• استفاده از نشانه‌های کلامی که ورزشکاران می‌توانند در گفتگو با خود یا برقراری ارتباط با یکدیگر استفاده کنند.
• استفاده از تصاویر مثبت برای بهبود تمرکز در طول بازی

۳. ایجاد انگیزه و اراده در ورزشکاران

ورزش‌های رقابتی به انگیزه، عزم و اراده ذهنی زیادی نیاز دارند. این ویژگی‌ها باید توسط ورزشکاران تقویت، توسعه و حفظ شوند تا از کاهش آن‌ها جلوگیری شود. این موضوع به‌ویژه در زمانی که آن‌ها به چالش کشیده می‌شوند یا عملکرد ضعیفی ارائه می‌دهند، اهمیت دارد؛ به‌عنوان‌مثال ورزشکاران فردی و تیم‌های ورزشی اغلب پس از باخت در یک بازی، ازدست‌دادن یک شوت، ناتوانی در اجرای یک تاکتیک و… احساس تضعیف روحیه می‌کنند. روانشناسی ورزشی اغلب به ورزشکاران، تیم‌ها و مربیان کمک می‌کند تا راهبردهایی را بیاموزند که انگیزه و عزم آن‌ها را در این شرایط بهبود ببخشند. این راهکارها عبارت از موارد زیر هستند:

• تقویت آن‌ها از طریق تمجید و حمایت کلامی
• آموزش ورزشکاران برای بهبود خود گفتگوی درونی
• شناسایی یک برنامه اقدام خاص برای کمک به دست‌یافتنی به‌نظررسیدن اهداف
• استفاده از جملات مثبت تشویقی و انگیزه دادن

۴. تاثیر روانشناسی در ورزش؛ مهارت مقابله تنظیم هیجان

ورزشکاران با لحظات چالش‌برانگیز، خسته‌کننده و ناراحت‌کننده زیادی روبه‌رو شوند؛ برای مثال، شوت‌های ازدست‌رفته، اشتباهات و باخت، توهین از سوی جمعیت و… تنها چند نمونه از جنبه‌های استری زای ورزش هستند. این موارد برای ورزشکارانی که در ورزش‌های رقابتی و حرفه‌ای که در آن‌ها ریسک بالاتر وجود دارد، بیشتر است. به همین دلیل است که روانشناسی ورزشی اغلب به‌منظور آموزش ورزشکاران برای مقابله با استرس، مدیریت موقعیت‌های پرفشار، مدیریت اضطراب عملکرد و تنظیم احساسات مورداستفاده قرار می‌گیرد.

 روانشناسان ورزشی انواع مختلفی از مهارت‌های مقابله‌ای از جمله مهارت‌های کنترل تکانه، تمرکز حواس و مهارت‌های تمدد اعصاب را به ورزشکاران آموزش می‌دهند تا در لحظات سخت مورداستفاده قرار دهند. این مهارت‌ها به ورزشکاران کمک می‌کنند تا از طغیان‌هایی که پتانسیل آسیب رساندن به شهرت یا حرفه‌شان را دارد، جلوگیری کنند.

۵. تقویت کار تیمی و اخلاق ورزشکاری

وقتی صحبت از ورزش‌های تیمی به میان می‌آید کارگروهی بخش جدایی‌ناپذیر موفقیت است و اخلاق ورزشکاری نیز از هر عضو تیم انتظار می‌رود. این اخلاق به‌ویژه برای ورزشکارانی که به‌صورت حرفه‌ای ورزش می‌کنند از اهمیت بالایی برخوردار است. روانشناسی ورزشی بر اهمیت انسجام و همکاری تیم تمرکز ویژه‌ای دارد. تعیین اهداف مشترک و تشویق بازیکنان به تمرکز تیمی در مقابل تمرکز بر خود، همگی استراتژی‌هایی هستند که روانشناسان ورزشی برای بهبود عملکرد تیم‌ها مورداستفاده قرار می‌دهند. اخلاق ورزشی را می‌توان «آداب» ورزش در نظر گرفت که از ورزشکاران حرفه‌ای بیش از همه انتظار می‌رود.

همه ورزشکاران با این آداب آشنایی ندارند؛ بنابراین، برخی از روانشناسان ورزشی زمانی را صرف کمک به بازیکنان می‌کنند تا اهمیت این آداب را درک کنند.

۶. روانشناسی ورزشی؛ پیشگیری از فرسودگی

 ورزشکارانی که در سطح حرفه‌ای یا رقابتی ورزش می‌کنند در معرض خطر فرسودگی و خستگی مفرط قرار دارند. آسیب روحی و جسمی ورزش در این سطح بالا است. به همین دلیل پیشگیری از فرسودگی یکی دیگر از موضوعات رایج در روانشناسی ورزشی است. یکی از راه‌هایی که به جلوگیری از فرسودگی کمک می‌کند، ارائه آموزش درمورد علائم فرسودگی و خستگی مفرط به ورزشکاران و مربیان است. برخی از علائم اولیه فرسودگی شامل خستگی روحی و جسمی، بی‌انگیزگی و افکار منفی هستند.

جمع‌بندی

عوامل روانی منفی بیرونی یا درونی می‌توانند منجر به ایجاد مشکلات ذهنی، شکست در تمرکز و آمادگی، عملکرد ضعیف و آسیب به ورزشکار شوند. این مسائل نه‌تنها منجر به مشکلات روحی و روانی بلکه موجب اختلالات فیزیکی مانند سفت‌شدن عضلات، لرزش، افزایش تعریق و… می‌شوند؛ اگر با استفاده از روانشناسی ورزشی به این مشکلات رسیدگی نشود، ممکن است نه‌تنها بر ورزشکار، بلکه بر یک تیم تأثیرگذار باشند.

 برای مبارزه با این عوامل، مربیان و ورزشکاران باید از تاثیر روانشناسی در ورزش آگاه باشند و با به‌کارگیری تاکتیک‌های مختلف به برطرف‌کردن مشکلات روحی و روانی خود بپردازند. در این مقاله به بررسی روانشناسی در ورزش پرداختیم. امید است مطالب فوق برای شما مفید واقع شده باشند. پیروز و تندرست باشید. با استفاده از فنر فشاری ففو  از مزایای روانشناسی ورزشی بهره ببرید.

مطالب مرتبط در همین سایت

تفاوت ورزش هوازی و بی هوازی اثرات داروهای بدنسازی؛ دارو بدنسازی بخورم یا نه؟ تأثیر ورزش بر کبد چرب؛ ۵ فایده‌ی ورزش کردن بر روی کنترل و درمان کبد چرب فرق ورزش فیتنس و بدنسازی تأثیر ورزش بر زندگی فردی و اجتماعی از تاثیر ورزش در کاهش اضطراب غافل نشوید! تاثیر ورزش بر دیسک کمر خواص کره بادام زمینی برای بدنسازی ورزش فانکشنال؛ تمرینی برای تقویت عملکرد بدنی ورزش در رژیم کتوژنیک، محبوب‌ترین رژیم لاغری در ۲۰۲۳ مزایا و تاثیر ورزش با کش؛ معرفی ۶ تمرین کاربردی با کش گرم کردن بدن قبل از ورزش